Analiza i mjerenje efikasnosti turističkog sektora država Zapadnog Balkana

Abstract

U ovom radu prikazani su i analizirani osnovni indikatori turističkog sektora država Zapadnog Balkana u petnaestogodišnjem period 2008-2022., te utvrđena efikasnost istih. Potreba za podrobnijom analizom efikasnosti ovog regiona potekla je iz uočljivih razlika u efikasnosti turističkog sektora među državama Zapadnog Balkana, koje se uz nepostojanje sveobuhvatne strategije promocije i razvoja turizma regije produbljuju, ograničavajući pozitivne efekte na nacionalne i regionalnu ekonomiju. Istraživanje je provedeno koristeći dvofaznu analizu: output orijentisanu DEA analizu uz pretpostavku varijabilnih i konstantnih prinosa i četverogodišnjih prozora u prvoj fazi i ocjenu panel regresionog modela u drugoj fazi. U DEA analizi, kao inputi korišteni su broj zaposlenih u turističkom sektoru, te njihove prosječne neto plate, dok su kao outputi korišteni stopa popunjenosti turističkih kapaciteta, prosječna dužina boravka turista i prihodi od turizma. Analizom je utvrđen srednji nivo efikasnosti (0.917) uz pozitivan trend kretanja u periodu 2009-2019. godina, koji je prekinut snažnim padom izazvanim širenjem pandemije COVID-19 u 2020. godini. Najviša prosječna efikasnost turističke industrije u analiziranom petnaestogodišnjem periodu utvrđena je u primorskim destinacijama (Crnoj Gori, Hrvatskoj i Albaniji), dok je BiH generirala u prosjeku najnižu efikasnost. U konačnici, ocjenom panel regresionog modela identificirane su statistički signifikantne determinante efikasnosti turističkog sektora država Zapadnog Balkana koje sugeriraju izvore razlika u efikasnosti između država regije, te prevaziđena ograničenja jednostavnijih regresionih modela.