Restriktivne makroekonomske politike i uloge MMF-a u zemljama u razvoju i tranziciji sa specifičnim osvrtom na BiH

Abstract

MMF od svoga osnivanja nakon II svjetskog rata ima snažan uticaj na globalnu ekonomiju i pojedinačne ekonomije, posebno one koje se nalaze u fazi razvoja ili tranzicije. Ekonomije koje se nalaze u razvoju kao i tranzicijske ekonomije trebaju velike sume novčanih sredstava da bi provele reforme i da bi ekonomiju postavile na željene osnove. U tim okolnostima su prinuđene da koriste kredite MMF-a, koji, sa druge strane, kredite odobrava uz određene uslove, najčešće uslove koji se odnose na “politike štednje” u javnim finansijama tzv. “austerity politike” odnosno restriktivne makroekonomske politike. U fokusu ovog rada jeste ispitivanje i sagledavanje efekata restriktivnih makroekonomskih politika na ekonomske performanse zemalja, sa specifičnim osvrtom na zemlje u tranziciji, sintetiziranjem postojeće literature i ranijih empirijskih istraživanja. U tom kontekstu u radu se daju primjeri restriktivnih makroekonomskih politika MMF-a, njihove uloge u tranzicijskim zemljama (kroz pregled istraživanja drugih autora) uz detaljno razmatranje efekata restriktivnih makroekonomskih politika na ekonomske performanse zemalja. Rezultati ukazuju da MMF uglavnom daje dobru podršku za razvoj ekonomije, kroz provođenje brojnih programa, dok u kasnijim okolnostima kada je ekonomija nešto stabilnija, mjere štednje mogu imati otežavajući karakter. Stoga se zaključuje da politike MMF-a često imaju otežavajući karakter koji se ogleda kroz mjere uštede, jer time smanjuje blagostanje, povećava jaz u siromaštvu između bogatih i siromašnih, odnosno često dovodi do toga da siromašniji slojevi u ekonomiji bivaju u lošijem položaju. Restriktivne makroekonomske politike, odnosno politike štednje MMF-a, trebaju se pažljivo analizirati te svaka ekonomija treba da odluči da li je za nju dobro da primjenjuje neke politike štednje. Ipak, često su ekonomije prinuđene da koriste kredite MMF-a te nisu u mogućnosti da pažljivo procijene sve efekte. To znači da bi i sam MMF trebao da detaljnije i pažljivije pristupi ispitivanju uticaja mjera štednje na pojedinačnu ekonomiju i da u tom slučaju fokus stavi na ekonomiju i ciljeve koji se zaista namjeravaju dostići.